Literatiora Betsimisaraka

Nampidirin'i betroka | 5 Sep, 2010
Eo amin'ny sehatry ny tononkalo malagasy dia mazàna ireo poeta mpikirakira teny malagasy ofisialy no tena fantatry ny maro. Misy dia misy tokoa anefa ireo poeta mivelatra amin'ny fitenim-paritra saingy tsy re ako any ivelan'ny toerana misy azy ireo. Antony lehibe mahatonga izany ny tsy fahafahana manonta boky ho azo vakian'ny rehetra. Ny fitenim-paritra rahateo moa indrisy fa tsy mahazo vahana loatra amin'ny fandaharam-pianarana manerana ny Nosy. Soa ihany fa eo dia eo kosa ny radiom-paritra miezaka manandratra ny sangan'asan'ireny mpanoratra ireny. Anisan'izany ny ao Toamasina araka ny tapatapak'ahitra nifanaovan'i Babity Laurent tamin'ny tranonkalan'ny poeta malagasy. Mazava ho azy fa ny literatiora betsimisaraka no nifampizarana tamin'izany.

Mety hahatalanjona koa ankoatra izany ny fahatsapana fa manavanana azy ireny koa ny teny malagasy iombonana. Rehefa tomorona anefa dia tsy misy tokony hahagaga izany satria ampiasaina any an-tsekoly ny teny malagasy iombonana. Misy amin'ireny poeta sy mpanoratra ireny rahateo moa no mpampianatra teny malagasy. Mazava ho azy fa tombony ho azy ireny ny fahaizana fiteny roa eny fa na dia ny fananana voambolana maro dia maro tokoa satria ny tenim-paritra dia teny malagasy madio mangarahara.

Mitondra ny anjara birikiny entina manazava izany i Babity Laurent izay fantatra fa poeta, mpampianatra teny malagasy, mpiandraikitra fandaharana amin'ny radio momba ny haisoratra ary filohan'ny Havatsa Upem sampana Toamasina. Mampanahy azy ny fomba fampiasan'ny tanora ny teny malagasy araka ny voalaza ao amin'ny tranonkala.
Betroka 

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (5) | Verindrohy (trackback) (0)

HAVATSA tao Antanimora

Nampidirin'i betroka | 5 Mey, 2010

Angamba ianao hanontany tena hoe Antanimora, ilay toerana fitazonana ny voafonja ve no novangian'ny HAVATSA ? Eny tokoa ! Tao amin'ny tranonkalan'ny poeta malagasy no nahitana an'io lahatsoratra io. Toa zary fanaon'ity fikambanana ity ny manao hetsika miala kely amin'ny mahazatra.

Ny tena mahagaga aza dia tsy mba solon-tenan'ny fikambanana ihany no nidina teny fa ny birao foibe mihitsy izay notarihan'ny filohany Wilson Razafiarivony sy ny filoha lefitra voalohany IPA na Iharilanto Patrick Ramangatahiana.

Maro ny zava-niseho teny fa ny lehibe indrindra dia ilay fifaninana momba ny literatiora izay nanomezana loka ho an'ireo olona 10 nisongadina. Tsy azo amaivanina koa ny fanafanàna ny fotoana nataon'ny fikambanana tamin'ny alalan'ny tononkalo, sombin-tantara, kabary. Nanolotra boky ihany koa izy ireo ho an'ny efitra famakiam-boky ao an-toerana (jereo ny antsipirihany).

Tsy azo anaovana zanak'Ikalahafa ny literatiora eny fa na dia ireo olona sy karazan'olona efa nailiky ny fiaraha-monina aza. Tsy vitsy amin'izy ireny aza ve no lasa modelin'ny fiaraha-monina rehefa voaefa ny sazy ? Amin'izao fotoan-tsarotra lalovan'ny firenena izao mantsy dia mihamaro ireo olona voaheloka. Maro tokoa ny nahita fianarana ka te hanatevina ny fandalinam-baovao sy literatiora. Misy rahateo moa ny bado kanefa mangetaheta fahalalana. Ao amin'ny efitra famakiam-boky no azon'izy ireo itovozana izany. Tsy ho araky ny fanjakana koa ny famatsiana boky vaovao ao amin'ny fonja ka dia isaorana indrindra ny Havatsa tsy manadino. Manaraha koa izay afaka manao. Angamba mety hisy hieritreritra hoe izay gadra ve no hisahiranana kanefa ny olan'ny fiaraha-monina hafa aza tsy hita izay anaovana azy ? Mety ho marina angamba izany kanefa rehefa ny havana akaiky no lavo eny (misy aza nohon'ny tsy rariny) dia ho tsapa fa ilaina tokoa ny zavatra toy izao.

Mandram-piblaogy tompoko. 

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (4) | Verindrohy (trackback) (0)

Hetsiky ny Havatsa Toamasina

Nampidirin'i betroka | 23 Apr, 2010
Hetsika miala kely amin'ny mahazatra no tanterahana ao Toamasina amin'ny 13 sy 14 mey 2010 nohon'ny antony telo :
  • noho izy volavolain'ny sampana any amin'ny faritany
  • noho izy natokana manokana ho an'ny mpianatra
  • nohon'ny fiaraha miasa amin'ny Tranomboky Monisipaly sy ny sekoly maro.
Ankalazaina matetika ireo hetsika miseho ao Antananarivo. Maro anefa ireo sampana any amin'ny faritany, na ireo avy amin'ny Havatsa izany na ireo avy amin'ny Mpiray Faribolana. Efa fantatra ihany koa moa fa manana sampana any Frantsa ny Havatsa. Indraindray anefa dia tsy mba henoheno ny hetsika ataon'izy ireny. Tamin'ity indray mitoraka ity anefa dia nanokana takelaka iray ho an'ity hetsika antsoina hoe "TSIDIKA ATSINANANA" ity ny tranonkalan'ny poeta malagasy. Voalaza ao koa aza fa hisy manampahefana sy mpanao gazety ho tonga amin'ny fotoam-panokafana. Ankoatra izany dia hisy mpikambana avy any amin'ny Hvatsa foibe koa hanatevin-daharana an'ireo mpikambana ao amin'ny sampana izay tarihan'ny filohany BABITY Laurent.
 
Ho fanabeazam-boho ny teny malagasy dia nitodika manokana any amin'ny mpianatra ny fikambanana. Havoitra amin'izany indrindraindrindra ireo boky malagasy tafiditra amin'ny fandaharam-pianarana manomboka amin'ny kilasy fahatelo ka hatramin'ny kilasy famaranana. Poeta sy mpanoratra fantatry ny maro no hanao famelabelaran-kevitra amin'izany :
  • Iharilanto Patrick ANDRIAMANGATIANA na IPA amin'ny bokiny "Vakivakim-piainana"
  • RAMANAMBELINA Henriette na FARAH-H izay mpampianatra/mpikaroka amin'ny teny malagasy rahateo.
  Hisy fampirantiana mandritry ny roa andro ao amin'ny Tranomboky Monisipaly. Hisy ihany koa ireo boky azo jifaina amin'ny vidiny mirary. Hitety sekoly ny fikambanana toy ny Lycée Rabemananjara sy ny Lycée Stella Maris. Ireo famelabelaran-kevitra voatanisa etsy ambony moa dia hanasana manokana ireo mpianatra avy amin'ny sekoly maro ao an-toerana. Na izany aza anefa dia azon'ny olon-drehetra atrehana ny fotoana rehetra. Ny fandaharam-potoana dia azonao jerena eto.

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (2) | Verindrohy (trackback) (0)

SAKOROKA

Nampidirin'i betroka | 16 Apr, 2010

Tsapa ho miroborobo tokoa ny poezia malagasy tato ho ato. Vao tsy ela akory no namoaka ny Tatamo manokana sy ny revio Havatsa ny fikambanana Havatsa. Teo ihany koa ny fankalazana ny faha 5 taonan'ny sampany any Frantsa. Etsy andanin'izany koa dia manohy ny seho fanaony isam-bolana ny mpiray Faribolana Sandratra.

Toy ny vao omaly ny sehon'ny "Hiran'ny matoy" sy ny "Anaty fon'ny tany" dia indro sahady fa mandondom-baravarana ny "Sakoroka" hiangalian'i MAHEFA sy JIMMY R.J.H. amin'ny alarobia 28 aprily ao amin'ny C.G.M., toerana mahazatra fihaonan'ny Sandratra sy ny mpakafy poezia. Ny fanahy raha miainga dia misy mpanamory. Tsy azo moramoraina anefa ny tranga aseho fa ireo sangan'ny aingam-panahin'izy mirahalahy mihitsy no hatolotra ao. Ny namana ao amin'ny tranonkalan'ny poeta malagasy dia nanokana sombin-dahatsoratra manokana momba ity hetsika ity.

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (2) | Verindrohy (trackback) (0)

Namoaka indray ny Havatsa : HAVATSA

Nampidirin'i betroka | 17 Mar, 2010

Izany lohateny izany ry namana no hitako tao amin'ny blaogy iray miresaka manokana momba ny tontolon'ny poezia malagasy. Tsy zoviana amin'ny mpakafy tononkalo intsony ny fikambanana Havatsa toa ilay zandriny (ara-taona) Faribolana sandratra.  Samy manana ny maha izy azy ireo fikambanana roa ireo eny fa na dia betsaka aza ny marimaritra iraisany : samy manao hetsika matetika andampihazo, samy mamoaka boky matetika, samy mamoaka revio sns. Fa ny momba ity farany ity no resahana eto satria tafavoaka ny revio HAVATSA, ilay nandimby ny VALIHA niarahana nanatontosa tamin'ny gazety lehibe Tribune de Madagascar. Fa maninona moa no nateraka indray ny revion'ny fikambanana ? Inona no votoatiny sns. Fanontaniana manitikitika ny saina amam-panahy izany ka asa raha misy afaka mamaly dia raisina an-tanan-droa.

Araka ny hevitray dia ilaina amin'izao vaninandron'ny fanontoloana izao ny mampitafy akanjo vaovao ny fitaovana enti-mamokatra. Eo indrindra koa moa ny firoboroboan'ny serasera sy ny aterineto ka angamba mbola tsy hita izay maharatsy ny soratra an-taratasy. Miloko rahateo moa ny boky izany hoe manara-penitra. Ny soratra rahateo moa hono mitoetra ary ny sary mitaratra ny marina ka inona indray moa fa tsy tafahaona izany ny tia sy ny manina ?

32 takila ny ao anatiny. Toa azo lazaina ho maivana ihany izany kanefa dia revio no resahana fa tsy boky tsy akory. Manaraka izany dia mamelà ahy ianareo ilazako fa mavesa-danja kosa ny votoatiny ary araka ny maha vitsy ny takelaka no maha voatery ny tomponandraikitra hamintina ny zava-boalaza. Io moa izany ilay tonga amin'ny fitenenana hoe toy ny donan-kafon'Analakely ka tonga dia eny ambovonana.

Izay no ela fa andeha ho tanisaina am-pahatsorana ireo renihevitra ao anatiny. Misy ny vahiny manan-kaja sy mahafantatra tsara ny haisoratra sy ny teny malagasy asaina. Ao koa no anazavana ny voambolana vao noforonina tsy mbola hita any amin'ny rakibolana ary tsy mbola nivoaka an-gazety. Ahitana toro-lalana na tari-dalana ao amin'ny revio indrindra fa ho an'ireo zandry zanaka vao mirotsaka amin'ny fanoratana. Betsaka tokoa ny renihevitra trandrahana ao kanefa tsy ary voatanisa ka ny mpanoratra ao amin'ny tranonkalan'ny poeta malagasy no manasa antsika hizaha ny boky ary hanandrana ny tsirony dieny izao ao amin'ny tranonkala ihany.

Mandra-piblaogy indray i Betroka.

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (2) | Verindrohy (trackback) (0)

AKON'NY HIRAN'NY MATOY

Nampidirin'i betroka | 6 Mar, 2010

Variana ery ahonisavasava ny raki-tsary niely tao amin'ny facebook mikasika an'iny sehatry ny"ALIN'NY MATOY" iny. Dia tena fety tokoaanie ny teny ! Resy lahatra aho fa mbola betsaka ny Malagasy voasarik'irenyangalin-tononkalo ireny. Manontany tena ihany anefa aho fa sao dia nohon'nymaha matotra sy be traikefa an'ireo nanafana ny lanonana no nahabetsaka nyolona ?

 

Raha todihana dia anisan'ireo galifantsin'ny tononkalo malagasy izy telolahy matoy ireo. Tsy zoviana amin'ny maro i Nalisoa Ravalitera, izaympampianatra teny malagasy, anisan'ireo nanoratra ny boky fiton'ny FARY MAMY,efa nosedrainay tany amin'ny bakalorea aza ny poeziany. I Om'Guy indray moa diatsy zoviana fa lehiben'ny tarika NY AINGA. Fantatsika loatra ny hakanton'nytononkiran'izany tarika izany. I Ranoe indray dia ialako tsiny fa tsy diafantatro loatra ankoatra ny anarany resahana matetika amin'ny gazety syOnjam-peo.

Raha ny amin'nympijery indray dia nahavariana tokoa fa raha mbola tsy nivoha akory nyvaravaran'ny C.G.M. dia efa maro no nilahatra teny ivelany. Fantatra loatra moafa zavatra tena mahaliana tokoa no ilaharan'ny olona raha tsy hiresaka afa-tsyny filaharam-bary isika. Tao anatiny indraynony avy eo dia hiboka olona hatrany amin'ny varavarana ka hatreo an-tongotryny sehatra. Maro araka izany no tsy nahazo seza fa nitalapetraka na nitsangana.Tanora no betsaka ary nilamina tokoa izy ireo satria na ireo tsy nahazo sezaaza dia samy nangilan-tsofina avokoa tao anaty fahatoniana, izany no tongaamin'ny fitenenana hoe ny feon-dalitra aza re. Nandray anjara tokoa ny mpijery,tsy tamin'ny alalan'ny tehaka sy tsikitsiky ihany fa tamin'ny tsangan-tanana,tamin'ny fandraisana an-tsoratra ny zavatra mivaingana tamin'ny fampisehoana.

 

Raha fintinina amin'ny teny fohy dia olon'ny fo ny Malagasy na diafahita amin'ny fiainana andavanandro aza ny adilahy sy ny hazakazakaarahan-tosika isankarazany. Misy ihany ny fotoana hilantoana sy hiatoana arakailay fampisehoan'i Avelo Nidor sy Tahirintsoa ary Solofo José mitondra nylohanteny hoe "FOTOANA MIHANTONA". Tsy ny tononkalon'ireo ngezalahyefa nodimandry ihany tahaka an-dry Dox, Rabearivelo, Rado sns akory nomahasarika ny olona fa efa nanangana olona "MATOY" vaovao ny mpakafytononkalo. Ilain'ny mpijery tokoa ny mihaona mivantana amin'ireny olona ireny. Etoam-pamaranana aho dia te hamaly ilay fanontaniana napetrako teny amboalohany. Tsia,tsy ny hiran'ny  matoy ihany akory no mahasarika ny olon'ny fo satriaisaky ny miaka-tsehatra, na ny mpiray Faribolana na ny Havatsa dia mahavorympakafy avokoa.

Ankoatra ny faccebook dia miresaka momba an'ity sehon'ny Sandratra itykoa ny tranonkalan'ny Poeta Malagasy.

 

Post ao anatin'ny Ankapobeny | Hevitra (2) | Verindrohy (trackback) (0)

1 2  Manaraka»